انتخاب بهترین SSD در تناسب با کسب و کار و بودجه

به فکر خرید یک کامپیوتر یا سرور جدید هستید یا قصد دارید که سرعت سیستم را افزایش دهید؟ یک SSD می‌تواند سرعت عملکرد سیستم عامل را به شکل چشم‌گیری افزایش دهد و شاید از قیمت مناسب آنها نیز متعجب شوید. البته انتخاب بهترین SSD می‌تواند کمی سخت به نظر برسد. برند‌های بسیار بزرگی با مدل‌های متفاوت برای انتخاب وجود دارند. اگر انتخاب خود را به درستی انجام ندهید ممکن است که مقدار زیادی از عملکرد مناسب را از دست بدهید. البته سوال تکنیکی مثل خرید دیسک SATA کلاسیک و یا مدل‌های مدرن M.2 نیز مطرح می‌شود که درایو‌های عادی در عملکرد مانند آنها نخواهند بود. در ادامه مقاله به نکاتی مهم در این مورد اشاره خواهیم کرد.

SATA یا M.2؟

اولین سوال در خرید بهترین SSD انتخاب از بین SATA یا مدل‌های مدرن‌تر M.2 خواهد بود. SSD‌های SATA از اتصالات دیتا و البته منبع تغذیه مانند هارد دیسک‌های معمولی استفاده می‌کنند به همین خاطر مطمعنا با هر سیستمی که در ده سال گذشته تولید شده سازگاری خواهند داشت. نکته مهم در این قسمت این است که اتصالات SATA به نرخ انتقال دیتا 550 مگابایت در ثانیه محدود می‌شوند. برخی پورت‌های قدیمی از SATA شاید در بهترین حالت بتوانند نیمی از این مقدار را انتقال دهند. با خرید یک SSD از این خانواده شما بازهم تاثیر مناسبی از ویژگی‌های مکانیکی یک درایو جامد و سرعت آن را حس خواهید کرد اما در حقیقت به صورت جامع از قدرت آن درایو استفاده نمی‌کنید. به همین خاطر است که صنعت ساخت کامپیوتر و سرور‌ها به اتصالات نوینی مثل M.2 روی می‌آورند. این پورت در واقع یک شکاف PCIe 4x است که به صورت اختصاصی برای اتصال SSD ساخته شده است. این شکاف از استاندارد NVMe (Non-Volatile Memory Express) پشتیبانی می‌کند. در واقع این استاندارد قدرت این را دارد که پهنای باند پنج برابر SATA را به کاربر ارائه کند! با در نظر گرفتن حالت تئوری، سرعت انتقال اطلاعات در یک درایو NVMe می‌تواند چیزی حدود 3490 مگابایت در ثانیه باشد. این مقدار با استاندارد‌های امروزی بسیار خوب است. اگر قصد ساخت یک سرور یا کامپیوتر شخصی جدید را دارید، شانس بسیار زیادی وجود دارد که مادربرد انتخاب شده از شکاف M.2 پشتیبانی کند. همچنین اگر قصد آپگرید کردن سرور قدیمی خود را دارید امکان استفاده از افزونه PCIe برای اتصال این دستگاه‌ها وجود دارد.

اندازه استاندارد

فرض می‌کنیم که شما یک درایو SSD خریداری کردید که با اتصالات مد نظر شما در کامپیوتر هماهنگی دارد. به نظر همه چیز درست اما اما باید توجه داشته باشید که اکثر SSD‌های امروزی با اندازه استاندارد 2.5 اینچ تولید می‌شوند. این دستگاه‌های ذخیره‌سازی در Bay‌هایی با اندازه 3.5 اینچ به صورت امن قرار نخواهند گرفت. برای رفع این مشکل می‌توانید مقداری هزینه کرده و براکت مناسب را تهیه کنید. در آپگرید کردن SSD به جای هارد درایو در لپتاپ نیز باید دقت کنید چون اکثر دستگاه‌های ذخیره‌سازی مخصوص لپتاپ با ضخامت 9.5mm تولید می‌شوند در حالی که درایو‌های SSD ضخامتی معادل 7mm دارند. این مشکل نیز با خرید Spacer مخصوص حل خواهد شد. خرید درایو‌های M.2 این مشکلات را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. اندازه استاندارد این درایو‌ها معمولا 2280 است. بدین صورت که عرض این دستگا‌ه‌ها 22mm و طول آنها 80mm خواهد بود. این نوع درایو به راحتی با یک پیچ به مادربرد متصل می‌شوند.

SLC، MLC یا TLC؟

در روز‌های اولیه عرضه درایو‌های SSD جنجال زیادی در مورد استفاده از درایوهای تک سلولی (SLC) و چند سلولی (MLC) به وجود آمده بود. تفاوت بسیار آشکار است، درایو‌های تک سلولی در واقع هر بیت از دیتا را در یک سلول فیزیکی از حافظه ذخیره می‌کنند در حالی که درایو‌های چند سلولی می‌توانند دو بیت از یک داده را در یک سلول ذخیره کنند. این مورد باعث می‌شود که حجم درایو‌های چند سلولی، حجم بیشتری داشته باشند. البته قمیت هر دو درایو تقریبا یک اندازه بود. البته تفاوت این درایو‌ها بیش از این چیزی است که به آن اشاره کردیم مثل مکانیزم سرعت کمتر خواندن و نوشتن و یا فرسوده شدن سریع تر درایو. بسیاری حدس می‌زدند که با پیشرفت در این زمینه درایو‌های MLC نابود شده و با کاهش قیمت درایو‌های SLC به انتخابی مناسب تبدیل می‌شوند. در واقع البته دقیقا برعکس این پیش‌بینی اتفاق افتاد. تکنولوژی MLC بسیار سریع‌تر و البته قابل اعتماد شد تا حدی که تقریبا همه کاربرانی که SSD خریدند از این تکنولوژی استفاده می‌کنند. بسیاری از درایو‌های مدرن البته از تکنولوژی جدید Triple Level Cell (TLC) استفاده می‌کنند. این درایو‌ها می‌توانند سه بیت از دیتا را درون یک سلول حافظه قرار دهند و سرعتی بسیار عالی دارند. این تکنولوژی معمولا با بافر SLC Memory یا DRAM ترکیب شده تا بتواند حتی سرعتی بیش از تصور در اختیار کاربر قرار دهد. اگر قصد خرید بهترین SSD برای سرور دارید هنوز هم SLC می‌تواند گزینه‌ای بسیار عاقلانه باشد اما در استفاده‌های شخصی مثل کامپیوتر خانگی این تکنولوژی‌ها تاثیر زیادی روی تجربه نهایی کاربر نخواهند داشت.

چه مقدار حجم نیاز است؟

در سال‌های نه چندان دور، SSD صرفا با حجم‌های بسیار کم به فروش می‌رسد اما امروز می‌توانید حتی SSD بخرید که چهار ترابایت فضا در اختیار شما قرار دهد. این افزایش حجم مدیون تکنولوژی 3D NAND است که سلول‌های حافظه را روی یکدیگر جای می‌دهد تا در فضای بسیار کم یک SSD به حجم زیادی دسترسی پیدا کنیم. البته درایو‌های جامد نسبت به رقبای قدیمی‌تر و مکانیکی خود هنوز خیلی گران‌تر هستند. به عنوان مثال با پول خرید یک هارد دیسک یک ترابایتی می‌توانید یک SSD با حجم 512 گیگابایت تهیه کنید. البته حجم درایو‌های SSD کمی نسبت به هارد دیسک متفاوت است. اگر به دنبال یک درایو نیم ترابایتی هستید، حجم‌هایی مثل 500 یا 480 گیگابایت در اختیار شما قرار خواهند گرفت. این درایو‌ها معمولا دارای فلش مموری 512 گیگابایتی هستند که مقداری از آن برای کاربر در دسترس نیست.

طول عمر و تحمل در مقابل نوشتن

درایو‌های SSD نیاز به Defragmenting ندارند. در واقع ابزار‌های بهینه سازی دیسک می‌توانند به صورت منفی روی عمر این دستگاه‌ها تاثیر بگذارند. نابود شدن سلول‌ها، یکی از محدودیت‌های این تکنولوژی است اما آنچنان که تصور می‌کنید مخرب نیستند. کنترلر تعبیه شده روی درایو سلامت آن را تحت نظر دارد. این کنترلر با نزدیک شدن به پایان چرخه عمر SSD به کاربر اخطار خواهد داد تا اطلاعات خود را به دستگاهی دیگر منتقل کند. خبر خوب در مورد SSD این است که اگر قصد استفاده از آن در عملیات سنگین خواندن و نوشتن به عنوان مثال در یک پایگاه داده را نداشته باشید، SSD نصب شده در کامپیوتر می‌تواند حتی از خود کامپیوتر بیشتر عمر کند. ویژگی‌های فیزیکی ساخت یک درایو SSD و حافظه  فلش آن به خوبی درک شده است پس کارخانه‌های سانزده می‌توانند به راحتی میزان اطلاعات نوشته و خوانده شده از روی آن را تا قبل از پایان طول عمر پیش‌بینی کنند. از این ویژگی با نام تحمل در مقابل نوشتن (Write Tolerance) یاد می‌شود. به عنوان مثال یک درایو می‌تواند در طول روز 50 گیگابایت اطلاعات را درون خود بنویسد و اینکار را به صورت روزانه در ده سال آینده انجام داده بدون اینکه مشکلی برایش ایجاد شود. یکی دیگر از معیار‌های طول عمر MTTF یا Mean time to Failure است. متوسط زمان شکست، یک اصطلاح مهندسی است که توضیح می‌دهد یک درایو به صورت عادی چند ساعت عمر دارد. بسیاری از درایو‌ها متوسط زمان شکست 1.5 میلیون ساعتی دارند که معادل 171 سال می‌شود! در واقع طول عمر SSD در کامپیوتر‌های شخصی نکته‌ای است که نباید چندان نگران آن باشید اما در سرور‌ها به خاطر بار کاری بیشتر در خواندن و نوشتن طول عمر جز نکات اصلی مورد توجه برای خرید است.

سیستم رمزگذاری

بسیاری از SSD‌های به صورت سخت‌افزاری از سیستم رمزگذاری برای حفاظت از اطلاعات استفاده می‌کنند. رمزگذاری می‌تواند ویژگی بسیار خوب امنیتی باشد به خصوص که این کار توسط کنترلر خود درایو انجام خواهد شد. بدین ترتیب امنیت داده‌ها با در نظر داشتن هیچ افتی در عملکرد تامین خواهد شد. البته رمزگذاری به صورت پیش‌فرض فعال نیست. البته درایو به صورت پیش‌فرض موقع کپی کردن اطلاعات آنها را رمزگذاری کردن و موقع دسترسی و کپی کردن روی درایو دیگر، رمزگشایی خواهد کرد. بدین ترتیب امکان دزدی اطلاعات به راحتی وجود دارد. برای رسیدن به نتیجه بهتر باید رمزگذاری را درون کامپیوتر یا سرور فعال کنید. راهکار‌های زیادی برای استفاده بهینه از این ویژگی وجود دارد. اگر درایو شما از استاندارد Opal 2 پشتیبانی کند، بایوس سیستم اجازه می‌دهد تا از کلمه عبور برای دسترسی به درایو استفاده کنید. بدین ترتیب در صورت ندانستن رمز، دسترسی به درایو مد نظر وجود نخواهد داشت. در صورتی که درایو حتی به کامپیوتر یا سرور دیگری نیز متصل شود، بدون داشتن رمز عبور دسترسی به آن امکان پذیر نیست. اگر از نسخه Pro ویندوز استفاده کنید می‌توانید از ویژگی داخلی Bitlocker استفاده کنید. اگر درایو از استاندارد eDrive پشتیبانی کند، Bitlocker امنیت را برای اطلاعات شما فراهم خواهد کرد.

در نهایت باید گفت که خرید بهترین SSD مناسب می‌تواند تصمیمی بسیار خوب برای افزایش عملکرد سرور یا کامپیوتر شخصی باشد. با توجه به نکاتی که در مقاله ذکر شد، شما می‌توانید بهترین SSD مد نظر خود را به راحتی تهیه کنید. برند‌های معتبری مثل Samsung یا Western Digital دستگاه‌های ذخیره‌سازی SSD را تولید می‌کنند که البته هر کدام از آنها ویژگی‌های مختص به خود را دارند اما در بطن خرید بهترین SSD باید به نکات ذکر شده توجه داشته باشید تا بتواند محصولی مناسب را برای کسب و کار یا کامپیوتر خانگی خود انتخاب کنید.